FC Twente, de geschiedenis van een volksclub. Deel 1

De geschiedenis van Enschede en Twente is onlosmakelijk verbonden met die van de textielindustrie en de ‘heren van de textiel’. Ook bij het ontstaan van de georganiseerde voetbalsport in de stad speelde een telg van een van de grootste textielfamilies een rol. Jan Bernard van Heek ondernam regelmatig een dienstreis naar Engeland. Tijdens een van die tripjes naar Engeland speelde hij in de stad Burnley eens mee met het team van plaatselijke fabrikanten en vond dat dermate de moeite waard dat hij een leren bal meenam naar Enschede en ergens in het voorjaar van 1885 zijn vrienden en kennissen uitnodigde om te gaan voetballen op een weide aan de toenmalige Oldenzaalsestraat ter hoogte van hotel Amelink. “De merkwaardig grooten leeren bal” was een bezienswaardigheid en het Footballspel werd als snel populair onder veel mannelijke jongeren. Er zijn mensen die beweren dat op die plek zelfs voor het eerst in de geschiedenis van ons land voetbal volgens de ‘association rules’ gespeeld werd.

[caption id="attachment_55245" align="alignright" width="300"] Foto: www.enschedeonzestad.nl[/caption]Regelmatig bleven ze spelen totdat het donker werd en de oprichting van een heuse voetbalclub was dan ook een kwestie van tijd. Op 30 juni 1885 werd dan ook in hotel ‘Amelink’ de eerste voetbalclub in het oosten van Nederland opgericht; De Enschedesche Footballclub , oftewel E.F.C. Iets later in dat jaar kwamen een paar jongeren bijeen die ook een voetbalclub wilden oprichten onder de naam PW (prinses Wilhelmina). Beide clubs fuseerden nog in datzelfde jaar tot E.F.C. P.W. en de basis voor het georganiseerde voetbal in de stad was gelegd. De club won vijf keer het kampioenschap van Oost Nederland en stond in 1905 in de finale van de “Challenge international du Nord “, een soort voorloper van de Europa cup.

Op de kruising van de Lipperkerkstraat en de Oliemolensingel bevond zich in 1906 een bakkerij ‘Van Zuiden’. Op 20 april van dat jaar kwamen daar een aantal jonge knapen van 15-16 jaar bijeen om een voetbalclub op te richten, luisterend naar de naam “Lotisico”. In 1907 werd deze club lid van de Twentsche Voetbal Bond (TVB), maar diende men wel van naam te veranderen. Dat werd “Excelsior” en men koos voor een zwart shirt met een horizontale gele baan over de borst en rug. In 1910 vond er weer een naamsverandering plaats; “Enschedese Boys” en koos men het uiteindelijke groen-witte tenue. De club speelde eerst op het Volkspark, naast het veel hoger spelende EFC PW. In de beginjaren twintig was de club dermate gegroeid dat uitgekeken moest worden naar een ander terrein om op te spelen. De familie Deppenbroek bood de helpende hand. Zij hadden weidelanden in Enschede Noord waarvan er uiteindelijk twee werden gebruikt door de Boys. Totdat het jaar 1956 aanbrak. De gemeente wilde op het Deppenbroek woningen gaan bouwen, dus zou de Boys de bespeler moeten worden van het nieuw gebouwde stadion Diekman. Om diverse, duistere redenen ging dit niet door en verhuisde de boys naar het Van Heekpark om in 1972 alsnog terecht te komen op het Diekman, maar dan op de bijvelden. In 1974 verhuisde de club uiteindelijk naar de plek waar het nu nog speelt, Wesselerbrink-Zuid. In 1950 werd de club kampioen van Oost-Nederland en mocht het strijden om de nationale titel tegen o.a. Ajax. Bij die wedstrijd waren er meer dan 25.000 toeschouwers. Vanaf 1954 speelde de Enschedese Boys betaald voetbal. Uiteindelijk werd het financieel geen haalbare kaart meer om als b.v.o. zelfstandige te blijven bestaan en werd men in de armen gedreven van die andere club; SC Enschede.

[caption id="attachment_55246" align="alignright" width="300"] Oprichting Sportclub Enschede in 1910.
Foto: Sportclub Enschede[/caption]Sportclub Enschede werd opgericht in 1910 als fusieclub van Hercules (1898) en Phenix (1903) en kende vele sportieve successen. In 1926 werd zelfs het landskampioenschap behaald en in 1958 werd dat kampioenschap op een haar na gemist door in de beslissingswedstrijd tegen DOS uit Utrecht met 1-0 te verliezen( en dat was verlies kwam niet zonder de nodige fouten van de scheidsrechter tot stand). De club had eerst zijn thuishaven op ’t Sprakel en verhuisde in 1918 naar het Van Heekpark. Vanaf 1956 speelde Sportclub op het Diekman nadat eerst de Boys voorbestemd leek om daar te gaan spelen. Die club verhuisde zoals gezegd dus naar het Van Heekpark waar Sportclub vandaan kwam. SC Enschede had het karakteristieke tenue van het Zwarte shirt en de witte V over de borst en was een begrip in voetballend Nederland. Er werd zelfs ooit uit tegen Barcelona gespeeld in Camp Nou. Hoewel Barcelona destijds uiteraard nog niet die naam had die het nu heeft. Maar ook Sportclub ontkwam niet aan de financiële malaise en diende zich te bezinnen om op te gaan in de nieuwe fusieclub. In de jaren vijftig telde Enschede zelfs drie betaald voetbalclubs; Rigtersbleek, Enschedese Boys en Sportclub. Rigtersbleek, opgericht door arbeiders van de gelijknamige textielfabriek van de familie Van Heek diende echter al in 1961 afscheid van het betaalde voetbal te nemen en werd weer een amateurclub.

Afijn, daar staan we dan. Beide kemphanen kunnen niet afzonderlijk verder. Er waren al eerder pogingen gedaan om een fusie ter bespreking te stellen, maar daar wilden beide partijen echter niets van weten. De financiële perikelen namen echter dermate grote vormen aan dat er door geldschieters en notabelen een “Stichting voetbalbelangen Twente” werd opgericht. Later werd “Twente” veranderd in “Enschede”. Deze stichting wilde leningen verstrekken aan de clubs tegen verkrijging van het recht op cessie van alle transfers van bestaande en nieuwe contractspelers (hoezo, de geschiedenis herhaalt zich nooit?). Toen SC Enschede ten tweede male aanklopte voor een lening werd daar de eis aan verbonden dat men serieuze pogingen moest ondernemen teneinde tot een fusie te komen met de Boys. Sportclub stelde toen echter een onmogelijk decreet met 19 voorwaarden op waar de Boys aan moest voldoen. Als naam voor de nieuwe club werd V.V. Enschede voorgesteld. Uiteraard namen de Boys daar geen genoegen mee en uiteindelijk werd er een Coördinatiecommissie samengesteld met daarin evenveel leden voor beide clubs. De gemeente Enschede wilde ten tijde van de toewijzing van het Diekman in eerste instantie graag de naam FC Enschede laten voeren door een eventuele fusieclub, maar omdat men de mogelijkheid open wilde houden voor eventuele toetreding van Heracles en- of Tubantia werd dat FC Twente’65.

[caption id="attachment_55247" align="alignright" width="293"] Het thuisshirt seizoen 1965-1966.
Foto: www.fctwente-items.nl[/caption]De coördinatiecommissie kwam uiteindelijk met het voorstel dat de nieuwe club FC Twente’65 zou gaan heten en dat er gespeeld gaat worden in het volgende tenue; Rood shirt met het Twentse Ros op de borst, witte broek en rode kousen met een witte band.

Maar, hoe zouden de leden van de beide clubs gaan stemmen, als het fusievoorstel zou worden voorgelegd?

De nacht van maandag 13 april 1965 was een zeer opwindende nacht voor voetbalminnend Enschede. De textielstad gonsde van de geruchten en verhalen over het onmogelijke dat dan toch plaats zou gaan vinden. De grote rivalen en betaald voetbalclubs uit Enschede zouden samengaan in een nieuw op te richten betaald voetbalclub. De leden van beide teams moesten echter wel akkoord gaan met de voorgestane fusie en konden zich op diezelfde maandag van 13 april hierover uitlaten. SC Enschede was in het seizoen 1964-1965 zevende geworden in de eredivisie en de Enschedese Boys eindige als zevende in de eerste divisie.

De arbeidersclub Enschedese Boys en de middenstandsclub Sportclub Enschede konden het echter alleen financieel niet meer redden. Er moest wat gebeuren, maar dit? Hele families leefden in onmin vanwege de kleuren zwart en groen. De verhalen van Sportclub aanhangers die nooit erwtensoep op tafel zetten vanwege de verfoeilijke kleur groen of Boys spelers die nimmer zwarte veters in de voetbalschoenen deden vanwege de haat jegens Sportclub gingen er in als koek bij de goegemeente. Een meid uit een Boys familie hoefde het niet in haar hoofd te halen om met een Sportclub jongen thuis te komen en andersom ook niet. Dat deed je niet, dat was vragen om problemen. Boys man of Sportclub man was je voor je leven, basta! Samengaan? Over ons lijk! Maar zoals zo vaak spreekt het geld vaak met luidere stem dan de stem van het hart.

De eens zo trotse textielstad stond aan het begin van de neergang, toch was er overdag nog dat typische geluid te horen van de fabrieksfluiten die her- er en der afgingen. Een geluid dat hoorde bij de stad. Tienduizenden Enschedeërs zouden hun baan en velen hun eer en bestaansrecht verliezen in de komende jaren. Tegelijkertijd kondigde de nieuwe tijd zich aan. Aan de Parkweg vermaakte de jeugd zich ’s weekends met de muziek die later synoniem zou staan voor de sixties in hotel dancing Modern en de Technische Hogeschool Twente was net zeven maanden ervoor geopend door Koningin Juliana en prins Bernhard, met 200 mannelijke en vier vrouwelijke studenten die zich hadden ingeschreven. In Harlem wordt Malcom X doodgeschoten, Nederland 2 zendt voor het eerst uit en de Israelische spion Eli Cohen wordt in Syrië opgehangen.

Ten tijde van die nacht van de 13e bestormden de Rolling Stones de hitparade met het, in dit opzicht toepasselijke nummer ‘The Last time’;

[google]Well, this could be the last time
This could be the last time
Maybe the last time,
I don't know. Oh no. Oh no
…….terwijl de Beatles zich niet onbetuigd lieten met het even toepasselijke ‘Ticket to ride”;

I don't know why she's riding so high
She ought to think twice
She ought to do right by me

Tsja, soms geeft de werkelijkheid ons onbegrepen signalen als voorafkondiging van de toekomst. Laten we echter eerst even teruggaan naar die nacht van 13 april 1965 lezer, gaat u mee?

We gaan dan eerst naar Cafe-restaurant Vrieler aan de Brinkstraat alwaar de leden van de Boys zich hebben verzameld om te stemmen over het al-of niet opgaan in de nieuwe club FC Twente’65 en dus als amateurclub verder te gaan, kom we gaan naar binnen. Let wel op de rook.

TAZ

In verband met het feit dat onze mooie club volgend jaar vijftig jaar bestaat, zal ik een aantal artikelen schrijven over de historie van de club. Doel is om deze historie en die van de gewone supporter niet verloren te laten gaan en te bewaren voor het nageslacht.

U kunt uw verhaal mailen naar: kleknil12@gmail.com
[ligatus]